|
1- دکتر موسس نیسا نیان
موسس (movses ) در سال 1901 میلادی (1280 شمسی)در باشکاله یکی از شهرهای ارمنی نسین واقع در خاک عثمانی (ترکیه) به دنیا آمد . و از کودکی تا نوجوانی در مدرسه ارامنه آن شهر به تحصیل پرداخت .در سال 1914 میلادی(1293 شمسی) هنگامی که موسس 13 ساله بود ، به انگیزه اختلاف و دشمنی دیرینه بین ترکهای عثمانی و ارامنه ، حاکمان عثمانی ، دست به قتل عام ارامنه باشکاله زدند و پدر و مادر و خویشاوندان موسس همگی کشته شدند.
گروهی از کودکان و نوجوانان ارمنی که اولیای آنان به قتل رسیده بودند و موسس هم جزو آنان بود ، تحت حمایت یکی از شیوخ کرد عثمانی قرار می گیرد و او برای نجات جانشان ، هویت ارمنی آنان را پنهان نگاه می دارد . سال بعد موسس به ایران گریخته وارد سلماس می شود و پس از مدتی کوتاه به تبریز می رود و در مدرسه ارامنه تبریز دوسال دیگر به تحصیل ادامه می دهد و بعد به ایروان (پایتخت کشور ارمنستان) عزیمت کرده ، به مدت سه سال در دانشکده پزشکی آن شهر به تحصیل طب مشغول می شود.
موسس سپس عازم کشور فرانسه می شود و بقیه ی تحصیلات پزشکی خود را در دانشکده طب دولتی پاریس ادامه داده و بالاخره با موفقیت دوره پزشکی را در دانشگاه سوربن پاریس می گذراند و به دریافت دکترای پزشکی با درجه ی عالی نایل می شود.
موسس هنگام تحصیل در پاریس با یک دختر خانم پرستار فرانسوی به نام (( ژزفین )) ازدواج می کند و پس از خاتمه تحصیلات در پاریس به اتفاق او به ایروان باز می گردد و از آنجا وارد کشور ایران شده و تابعیت این کشور را می پذیرد و از آن پس رسما جزو ایرانیان ارمنی به شمار می آید .
دکتر موسس نیسانسان در سال 1310 شمسی با همسر و فرزندانش به عراق (سلطان آباد) آمده و این شهر را برای اقامت و کار بر می گزیند و به مدت سی سال ، تا سال 1340 شمسی در اراک می ماند. مطب او در اول خیابان عباس آباد در طبقه دوم یک خانه اجاره ای واقع در روبروی شهرداری فعلی اراک بود (روبروی پارکینگ در حال احداث میدان شهدا )
وی چون علاقه داشت خانواده اش در رفاه کامل زندگی کنند ، ابتدا خانه وسیعی در خیابان عباس آباد نزدیک چهار راه ارامنه اجاره کرد و سپس خانه مشجر و بزرگی در نزدیکی پل فرنگی خریداری کرد و در آنجا سکونت داشت . دکتر نیسانیان مردی بود ، بی اندازه هوشمند و در تشخیص و درمان بیماریهای داخلی و بیماریهای بومی اراک ، استعدادی شگرف و باور نکردنی داشت ، در تمام مدتی که در اراک به کار پزشکی اشتغال داشت ، بهترین پزشک بیماریهای داخلی به شمار می رفت ، و پزشک دیگری نتوانست نظیر او باشد .
در دورانی که تعداد پزشک اندک بود ، وجود او در اراک فایده بسیار داشت و نعمت شمرده می شد.دکتر نیسانیان مردی بود جدی و با نزاکت و تمیز و خوش پوش، با جذبه و عبوس و کم حرف، او هرگز نمی خندید حتی تبسم نمی کرد . در عین حال یسیار نجیب و حساس و سمپاتیک و دوست داشتنی بود.
دکتر نیسانیان مانند بیشتر ارامنه ، پیرو مذهب گریگوری مسیحی بود و چهار پسر به نام های گریگور ، ویلهلم ، ادوارد و ارمن داشت . چون اوقات فراغت خود را بیشتر صرف اموزش و تربیت فرزندانش می کرد ، پسران او در مدارس اراک از لحاظ توجه به درس و تحصیل و از جهت تربیت نمونه بودند.
پسرانش دوره ابتدایی و متوسطه را در اراک طی کردند و سپس به تدریج آنان را برای تحصیلات دانشگاهی به پاریس فرستاد و در آخر همسرش را برای سرپرستی فرزندانش روانه همانجا کرد و خانه بزرگ خود را در نزدیکی پل فرنگی فروخت و تنها در حیاط اجاره ای پشت مطب خود سکونت گزید .
در سال 1340 شمسی دکتر نیسانیان سی سال سکونت در اراک را کافی دانست و به تهران رفت و مطب خود را در نزدیکی میدان حسن آباد ، چهارراه عزیزخان ، کوچه امیری دایر کرد . دکتر نیسانیان پس از یک سال اقامت در تهران ، در اثر پیشامد دردناک رانندگی جان باخت . بدین تفصیل که برای دیدار یکی از دوستان ارمنی خود به بابلسر رفته بود و در بازگشت از بابلسر به تهران ، که با یک ماشین سواری کرایه ای در حرکت بود ، ماشین در نزدیکی نور به شدت به کوه تصادف کرده و دو سرنشین آن دکتر نیسانیان و راننده ارمنی فوت کردند.
دکتر نیسانیان در تاریخ 4 ژوئن 1962 (14 خرداد ماه 1341) به سن شصت و یک سالگی در گذشت و در گورستان ارامنه تهران به خاک سپرده شد.
دکتر نیسانیان مورد احترام مردم اراک بود و به او علاقه فراوان داشتند و پس از فوت وی ، خیابان ارامنه را که بین خیابان عباس آباد (چهاره راه ارامنه) و خیابان بانک کشاورزی واقع شده است و خیابان خیام نامیده می شد، با تغییر اسم ، خیابان نیسانیان نامگذاری کردند
متأسّفانه نام این خیابان تغییر داده شد و کمکم میرود تا یاد و خاطره این طبیب مردمی به فراموشی سپرده شود. حال با توجّه به موقعیّت مکانی این خیابان که به کلیسا منتهی میشود و سکونت ارامنه عزیز اراکی در مجاورت آن، ضمن ارج نهادن به مقام تمام انسانهای شریف و زحمتکش، امیدواریم به زودی شاهد نصب تابلوی "خیابان دکتر نیسانیان " باشیم. روحش شاد و یادش گرامی باد.
| 
